Qian long tong bao z płaskim rewersem

Ostatnio na forum Poszukiwanie Skarbów w dziale identyfikacja pojawiła się ciekawostka - moneta qian long tong bao z płaskim rewersem. Niby nic takiego, moneta obiegowa może się przecież wytrzeć. Okazuje się jednak, że z nią związana jest inna historia. Zapraszam do lektury.

Monety qian long tong bao w przeważającej większości odlewane były w latach 1736-1795. Produkowano je aż w 33 mennicach. Na awersach posiadały inskrypcję, która była świątynnym imieniem cesarza Gaozonga (Qianlong) z dynastii Qing (1644-1912). Rewersy monet opatrzone były mandżurskimi napisami określającymi mennice. Wyjątek stanowiły qian long tong bao odlewane w mennicach prowincji Xinjiang oraz emisja stanowiąca żołd dla armii interweniującej w Wietnamie. Emisje z Xinjiangu posiadały na awersach oznaczenia mennicy zapisane w dwóch alfabetach – mandżurskim i odmianie arabskiego przystosowanego do lokalnych języków tureckich. Qian long tong bao odlewana na potrzeby armii na rewersie posiadała zapisaną znakami chińskimi inskrypcję Annam (Wietnam). Dodam jeszcze ciekawostkę, otóż po śmierci cesarza Gaozonga, mennice w Xinjiangu dalej produkowały monety z jego imieniem świątynnym. Znane są dziś emisje z lat 1800-1828 i 1875-1908. Monety z tych nakładów posiadają wyraźne cechy dystynktywne odróżniające je od tych produkowanych za życia Gaozonga.

Cesarz Gaozong. Źródło: Wikipedia

Awers i płaski rewers monety qian long tong bao. Zdjęcia dodane za zgodą autora.

Cechą odróżniającą monetę z forum Poszukiwanie Skarbów jest zatem rewers – zupełnie płaski. Gdy pierwszy raz ją zobaczyłem zacząłem podejrzewać, że jest to jakaś prywatna emisja wietnamska imitująca qian long tong bao. Rzeczywiście takie monety powstały w Wietnamie, ale różniły się znacznie od tej z forum. Posiadały inną wagę, rozmiary, a ich kaligrafia miała inny styl. Nie mogła to być wietnamska can long thong bao. Wtedy pomyślałem sobie, że może to być jakaś nieoficjalna chińska emisja na szkodę emitenta, ale awers posiadał zbyt dobrze odlane znaki. Zbyt mocno przypominały oficjalne emisje. Co zatem stało się z rewersem? Z pomocą w wyjaśnieniu przybył dr Werner Burger. W odpowiedzi na mojego maila opatrzonego zdjęciami numizmatu napisał:

The coin in the picture is genuine. Originally on the reverse was the Manchu mint name, and the Chinese were not that fond of the Manchu, so they rubbed it out. Those coins are not that rare, in every string you can find one o two.

Tłumaczenie: Moneta na zdjęciu jest oryginalna. Pierwotnie na jej rewersie była mandżurska nazwa mennicy, a Chińczycy nie darzący Mandżurów miłym uczuciem po prostu ją starli. Te monety nie są rzadkością, w każdym sznurze monet można znaleźć jedną lub dwie sztuki.

Przypomina to trochę historię nam nieodległą, gdy nasze podziemie niepodległościowe w dobie PRL-u puncowało koronę nad głową orła na monetach. Rzeczywiście jest to bardzo podobna historia. Trzeba pamiętać, że cesarz, za którego panowania powstała qian long tong bao pochodził z obcej Chińczykom dynastii – najeźdźców z Mandżurii, którzy w XVII obalili rodzimą dynastię Ming. Ta, znów dla obywateli Kraju Środka była symbolem walki o niepodległość i wyzwolenia spod mongolskiego jarzma. Obaliła ona również obcą, wywodzącą się od Czyngis Chana dynastię Yuan, która rządziła Chinami w latach 1271-1368.

Mandżurowie (dynastia Qing) przejęli władzę w Chinach w 1644 roku. Mimo, że z czasem ulegli kulturze chińskiej i ideologii konfucjańskiej nie asymilowali się z ludnością Kraju Środka. Stworzyli oddzielną kastę arystokratyczną. Przez samych Chińczyków postrzegani byli jako barbarzyńcy spoza Wielkiego Muru, co częściowo było prawdą. Mandżurowie wywodzili się z plemion dżurdżeńskich prowadzących nomadyczny tryb życia. Należeli do wielkiej ałtajskiej rodziny ludów zamieszkujących Wielki Step (tej samej, do której należeli Mongołowie, Ujgurzy, Tatarzy, Hunowie, Awarowie, Turcy itd.). 

Cesarz Gaozong na polowaniu. Obraz z epoki. Źródło: Wikipedia

  

Aparat państwowy stworzony przez dynastię Qing ograniczał elitom chińskim dostęp do ważnych stanowisk w administracji. Hermetyczny charakter społeczności mandżurskiej też wzmagał niechęć wśród chińskich poddanych. Nie dziwi zatem fakt, że w czasie panowania Mandżurów Chińczycy organizowali opór. Powoływali do życia konspiracyjne organizacje, takie jak na przykład: Stowarzyszenie Białego Lotosu czy Pięść w Imię Sprawiedliwości i Pokoju. Zrzeszenia te i ich odłamy wznieciły wiele powstań antymandżurskich, które mocno osłabiły dynastię Qing przyczyniając się w efekcie do jej upadku.

Wyżej opisywana monet jest ciekawym świadkiem historii. Dowodzi, że walka przeciw Mandżurom trwała nie tylko na polach bitew, ale także w sferze kultury, w umysłach Hanów (rdzennych Chińczyków). Niby normalna moneta qian long tong bao, jakich za panowania Gaozonga powstały miliardy, a jednak wyjątkowa.