Monety keszowe - Dariusz Marzęta

Przyrzekłem sobie, że nie napiszę nic na blogu, póki nie skończę książki. Zaistniała jednakże sytuacja nadzwyczajna. Dziś otrzymałem publikację "Monety keszowe. Felietony publikowane na stronie blognumizmatyczny.pl w latach 2016-2022" autorstwa mojego kolegi Dariusza Marzęty i w związku z tym chciałbym napisać kilka słów.

Przede wszystkim, Darku, wielkie dzięki za prezent! Bardzo się cieszę, dziękuję za pamięć.

"Monety keszowe" są pierwszą polską książką traktującą o bilonie Azji Wschodniej. W publikacji znajdziemy dziesięć artykułów. Siedem dotyczy monet chińskich, pozostałe trzy odnoszą się do numizmatów koreańskich, wietnamskich i japońskich. Zatem w publikacji mamy komplet tematyczny, jeśli chodzi o głównych emitentów monet keszowych.

Artykuły zawierają wiele cennych informacji na temat mennictwa keszowego, takich jak: dzieje chińskiej monety keszowej, techniki produkcji, kwestia inskrypcji er panowania władców chińskich na awersach, znak 寶 (bao) i jego znaczenie, polskie kolekcje monet keszowych i wiele innych. Wszystkie teksty są napisane w sposób bardzo przystępny. Każdy zainteresowany, początkujący czy zaawansowany w tematyce monet keszowych, znajdzie tematy dla siebie. Polecam!

Książkę można nabyć bezpośrednio u autora: Sklep Numizmatyczny Dariusz Marzęta

Spis treści:

Wstęp

Chińskie monety keszowe

Sang P’yong T’ong Bo i tajemnice mennictwa keszowego, czyli jak odlewano monety keszowe

„Od płacideł po Juany. Podróż przez 4 tysiące lat mennictwa chińskiego” – kilka obrazków z wystawy

An phap nguyen bao i Aleksander de Rhodes

Hong Wu

Ery panowania na chińskich monetach keszowych. Cesarze z dynastii Qing

Da Ding tong bao. Dlaczego monety keszowe miały kwadratowe otwory?

Numizmatyczna mapa Polski – Centrum Pieniądza NBP. Część 1 – najstarsze pieniądze chińskie

Chińskie monety keszowe – prezentacja mini-kolekcji

Kuan Ei tsu ho

Aktualności

Dzisiejszy wpis będzie krótkim podsumowaniem ostatnich wydarzeń w świecie monet keszowych i aktualizacją statusu bloga. Skłoniły mnie do tego maile z pytaniem, czy blog jeszcze będzie kontynuowany. Bardzo dziękuję za pytania i maile z prośbami o identyfikację, zawsze z chęcią pomogę.

Zacznijmy jednak od aktualności. Chyba najbardziej doniosłym wydarzeniem ostatnich miesięcy jest pojawienie się na rynku długo wyczekiwanej książki Davida Hartilla "Cast Chinese Amulets" traktującej o amuletach keszowych. Gratulacje dla autora za zmierzenie się z tak obszernym i trudnym tematem.

Inne ciekawe pozycje, które ostatnimi czasy ujrzały światło dzienne to: 

會昌開元 版式图谱, czyli "Ilustrowany katalog monet Kai Yuan Tong Bao ery Huichang" autorstwa 刘晓鹏 (Liu Xiaopeng) i 白羽 (Bai Yu). Katalog poświęcony został emisjom z lat 845-846, których charakterystyczną cechą były oznaczenia mennicze na rewersach.

"Monnies Imperiales d'Annam" autorstwa François Joyaux, która poświęcona została mennictwu wietnamskiej dynastii Nguyen. Książka zawiera również informacje o falsyfikatach wyprodukowanych na szkodę kolekcjonerów.

安南美號大錢の研究 (銅錢の部), czyli "Badania nad monetami pałacowymi Wietnamu. Emisje ze stopów miedzi", autorstwa 齋藤昭維 (Akitsuna Saito). Cenna praca przybliżająca czytelnikowi nietylko emisje dużych nieobiegowych monet keszowych, ale takżę politykę monetarną cesarzy z dynastii Nguyen (aż do upadku państwa - kolonizacji francuskiej), sytuację społeczno-ekonomiczną Wietnamu, itd.

顺治通宝钱谱, czyli "Katalog monet Shun Zhi Tong Bao", autorstwa 佟昱 (Tong Yu) i 劉蔚濤 (Liu Weitao). Pozycja poświęcona mennictwu cesarza Shizu (1644–1661) pierwszego władcy Chin z dynastii Qing.

Kolejną pozycją zasługującą na uwagę jest praca zbiorowa gigantów w temacie monet keszowych, tj. Helen Wang, François Thierry'ego, Lyce Jankowski i Joe Cribba, którzy połączyli siły, aby stworzyć pracę na temat dziejów chińskiej numizmatyki. "Chinese Numismatics, The World of Chinese Money" miała być wydana w lipcu tego roku, ale jej premierę przesunięto na lata 2021-2022. Zatem dalej pozostaje w zapowiedziach.

Jeśli chodzi o archeowieści, to w tym roku nie odnotowano jakiegoś wielkiego depozytu monet keszowych. W marcu we wsi Zhanghuabao odkryto skrab przeszło 1000 monet Północnej Dynastii Song, natomiast w maju w Chengdu podczas wykopalisk w "Grobowcu na Klifie" natknięto się na kilkaset numizmatów z czasów Wschodniej Dynastii Han.

Na naszym rodzimym podwórku też się sporo dzieje. Blog www.nietylkomonety.pl Pana Macieja bardzo dynamicznie się rozwija, można tam już przeczytać 34 wpisy na temat monet keszowych. Mam dług wdzięczności wobec autora tego bloga, podzielił się ze mną bazą źródeł. Bardzo dziękuję, pamiętam i niedługo dam znać.

Nowy wpis pojawił się również na blogu Darka Marzęty. Zachęcam do przeczytania: Numizmatyczna Mapa Polski – Centrum Pieniądza NBP. Część 1 – najstarsze pieniądze chińskie

Na forum numizmatycznym TPZN na wniosek Pana Rafała stworzony został oddzielny dział poświęcony bilonowi Azji Wschodniej. Polecam: Monety Dalekiego Wschodu

Przbyło również eksponatów w wirtualnym muzeum 刘天使 - Liu Tianshi na myvimu.

A teraz do rzeczy. Jeśli chodzi o losy niniejszego bloga, to odpowiadam: tak, będzie on kontynuowany, jednakże nie teraz. Wrócę do niego, jak tylko skończę książkę. Oczywiście na maile zawsze z wielką chęcią odpowiem. Póki co, jednak postów pisać nie będę. Znam siebie i wiem, że do rozpraszania się mam wybitnie wielki talent. A blog rozprasza bardzo, jest tyle jeszcze literatury do przybliżenia, różnych ciekawostek z archeologii, wywiadów z wielkimi numizmatykami do pokazania, itd. Jak dobrze pójdzie, to wszystko będzie w przyszłości. Pozdrawiam z frontu pracy nad książką!

PS. Na zdjęciu powyżej, moje wsparcie.

契丹钱树鉴赏与投资 - 裴元博, 陈传江

Dziś kolejna krótka notka na temat ciekawego tytułu. Tym razem będzie to chińskojęzyczna pozycja 契丹钱树鉴赏与投资 (Qìdān Qián Shù Jiànshǎng Yǔ Tóuzī), czyli "Drzewa keszowe Kitanów - określenie wartości i możliwości inwestycyjnych" autorstwa 裴元博 (Péi Yuánbó) i 陈传江 (Chén Chuánjiāng). Tytuł zwrócił moją uwagę z dwóch powodów. Pierwszy tyczy się tematyki drzew keszowych, których do naszych czasów zachowało się mało, a które rozjaśniają nam współczesnym obraz sztuki menniczej dawnych Chin. Drugi, to mennictwo Kitanów, których wyroby należą do rzadkości. Z wielką dozą sceptycyzmu podszedłem do kwestii zawartej w podtytule opisywanej przeze mnie pracy, tzn. do kwestii związanych z wyceną i perspektywami inwestycyjnymi. No cóż, 契丹钱树鉴赏与投资 jest nie tylko pracą historyczną, ale pełni też rolę albumu i katalogu.

Praca 契丹钱树鉴赏与投资 ukazała się w ramach serii 契丹文明解读丛书 (Qìdān Wénmíng Jiědú Cóngshū), czyli w cyklu poświęconemu dorobkowi kulturowemu Kitanów - ludu, który w latach  907-1125 panował w północnych Chinach. Okres ten w historiografii chińskiej określa się mianem dynastii Liao. Zalicza się ją do tzw. dynastii obcych, ponieważ władcy jej wywodzili się z obcego etnicznie Chińczykom ałtajskiego ludu.

Publikacja podzielona jest na cztery części. Pierwsza dotyczy ogólnej i ekonomicznej historii Kitanów. Druga odnosi się do zagadnień związanych z mennictwem tego ludu. Trzecia część - właściwa, obejmuje klasyfikację zachowanych do naszych czasów drzew keszowych. Czwarta zawiera użyteczne informacje dodatkowe.

O wielkiej wartości tej pracy stanowi właśnie cześć skupiająca wszystkie znane autorom przykłady drzew keszowych. Przypomnę dla mniej wtajemniczonych w dziedzinie numizmatyki keszowej, że termin "drzewo keszowe" odnosi się do półproduktu menniczego, który powstawał po odlaniu w formach. Zwykle przybierał postać "drzewa" o jednym lub kilku pniach, od którego odchodziły "gałązki" z monetami. Więcej o produkcji monet keszowych napisałem tu: Rekonstrukcja produkcji japońskich monet wado kaichin

Drzewa keszowe są bardzo rzadkimi zabytkami. Natrafia się na nie zwykle przy okazji prac archeologicznych na terenach dawnych mennic. Bywają też takie, które od dawien dawna przechodzą z kolekcji do kolekcji numizmatycznej i tylko dzięki dawno rozwiniętej numizmatyce w Azji Wschodniej nie zaginęły w mrokach dziejów. Jeśli chodzi o dynastię Liao, to sytuacja jest jeszcze bardziej skomplikowana ponieważ możliwości wytwórcze mennic Kitanów były mizerne. Sądzi się, że roczne nakłady mennic Liao wynosiły nie więcej niż 500 tysięcy monet. To w porównaniu do możliwości menniczych południowego sąsiada - Północnej dynastii Song, rzeczywiście jest liczbą bardzo małą. Mimo tego, autorom w pracy udało się zaprezentować, pokaźną w mojej opinii, liczbę 266 drzew keszowych z różnych stopów. Klasyfikacja drzew obejmuje: 11 złotych, 27 srebrnych, 18 ołowianych, 8 cynowych i 202 z brązu. Zaskoczeniem dla mnie są produkty z drogich kruszców, jak i te wykonane ze stopów ołowiu i cyny. Brąz w przypadku mennictwa Kitanów jest czymś normalnym, o czym można przeczytać w wszystkich źródłach na ten temat. Niewykluczone zatem, że drzewa wykonane z innych stopów, niż te z miedzi, są tak naprawdę amuletami keszowymi. Jeśli jest inaczej, historia monetarna północnej części Chin będzie wymagała erraty.

Na zakończenie dodam jeszcze, że coraz bardziej popularna w Kraju Środka, numizmatyka spowodowała lawinę "cudownych" odkryć nieznanych do tej pory nauce numizmatów. Szczególnie narażone na to zjawisko są zabytki Kitanów, o czym sygnalizowałem 6 lat temu we wpisie: Nieznane monety Kitanów czy współczesne wynalazki? Radzę zachować wielką ostrożność przy zakupie jakiekolwiek kitańskiej monety. 

Spis treści:

Zarys historii monet Kitanów
 Kitańskie mennictwo - przegląd
 System monetarny i polityka ekonomiczna Kitanów
 Drzewa keszowe Kitanów - zarys
 Etnogeneza Kitanów
 Okres pre-kitański
 Cesarstwo Kitanów
 Okres post-kitański
 Lokalne ośrodki władzy w dobie panowania Kitanów
Identyfikacja drzew keszowych Kitanów
 Cechy szczególne mennictwa Kitanów
 Cechy charakterystyczne monet Kitanów
 Przegląd kitańskich złotych i srebrnych drzew keszowych
Określenie wartości drzew keszowych z różnych stopów
 Drzewa keszowe ze złota
 Drzewa keszowe ze srebra
 Drzewa keszowe z brązu
 Drzewa keszowe ze stopów cyny
 Drzewa keszowe ze stopów ołowiu
Aneks: System miar i wag w dobie dynastii Liao
 Jednostki długości
 Jednostki objętości
 Jednostki wagi
 Jednostki monetarne
 Jednostki wagi metali szlachetnych
Posłowie
Wybrana bibliografia
Wykaz powiązanych publikacji



Spis treści w języku oryginalnym:

契丹钱币简史
    契丹金属铸币概述
    契丹货币制度与经济政策
    契丹族钱树概况
    契丹族源探秘
    前契丹时期
    契丹帝国时期
    后契丹时期
    契丹帝国时期地方政权
契丹钱树的鉴定
    契丹铸钱工艺特色
    契丹钱币形制特征
    契丹金、银钱树探秘
不同材质钱树价格参考
    金质钱树
    银质钱树
    铜质钱树
    锡质钱树
    铅质钱树
附录：辽代度量衡制与公制换算
    度制
    量制
    衡制
    钱衡制
    金衡制
后记
主要参考书目

参考资料

Quang trung thông bảo - 光中通寳

Nazwa: quang trung thông bảo (quang trung thong bao) - 光中通寳
Nominał: 1 van
Kraj: Wietnam
Mennica: nieznana
Data produkcji: 1788-1792
Władca: cesarz Quang Trung (1788 - 1792) z dynastii Tay Son
Nian-hao: 光中 -  Quang trung - "Ośrodek chwały" 
Waga: 1,63 g
Średnica: 23 mm
Materiał: Mosiądz
Identyfikator bazy Zeno.ru: 175283
Komentarz: Moneta pierwszego cesarza z dynastii Tay Son. Inskrypcja awersu wykonana w stylu regularnym (kaishu).
Literatura: 
Barker - The Historical Cash Coins of Viet Nam: 93.14
Hartill - Cast Chinese Coins: 25.33
Lockhart -  The Currency of the Farther East from the Earliest Times Up to 1895: 1349-1350
Miura - 安南泉譜手類銭部 (Annam sempu terui sen bu): p. 66
Novak - A Working Aid for Collectors of Annamese Coins: 96
Ogawa - 昭和古銭價格圖譜 (Shōwa kosen kakaku zufu): 97
Schroeder - Annam : Đại nam hóa tệ ·dồ lục : Études numismatiques: 463-473
Toda - Annam and Its Minor Currency: 185

Les Amis des monnaies. La sociabilité savante des collectionneurs et numismates chinois de la fin des Qing - Lyce Jankowski

Mało jest źródeł w literaturze zachodniej na temat dziejów numizmatyki Azji Wschodniej. Wzmianki na ten temat można uświadczyć w opracowaniach poświęconym keszówkom, ale nie stanowią nic więcej ponad krótką ciekawostkę w tekście. Prawdziwą perłą w tej dziedzinie jest wydana w 2018 roku francuskojęzyczna praca autorstwa Lyce Jankowski "Les Amis des monnaies. La sociabilité savante des collectionneurs et numismates chinois de la fin des Qing", czyli "Przyjaciele monet. Społeczność kolekcjonerów i numizmatyków chińskich pod koniec epoki Qing".

Autorka skupiła się na dziejach numizmatyki chińskiej od końca XVIII do połowy XIX wieku, ale w książce nie brakuje odniesień do innych epok. Wybrany czas jest nieprzypadkowy, po roku 1751 numizmatyka Kraju Środka przeżywała swój złoty wiek, a wszystko to zawdzięczała cesarzowi Gaozongowi z dynastii Qing (emitent bardzo popularnych dziś monet qian long tong bao). Otóż chiński imperator był zapalonym numizmatykiem, którego kolekcja w swoim czasie była najobszerniejszym i najlepiej opracowanym zbiorem monet Azji Wschodniej. Zapewne z potrzeby uporządkowania wiedzy w tej kwestii, zrodził się w głowie cesarza pomysł wydania publikacji na ten temat. W 1751 roku pojawił się "Qinding qianlu", czyli "Katalog monet z cesarskiego rozkazu opracowany", który stał się impulsem dla środowiska uczonych. Od tej pory na rynku pojawiać zaczęły się nowe katalogi i monografie, których autorami byli nie tylko numizmatycy, ale również fachowcy od paleografii i epigrafiki. Wśród wielu badaczy zawiązały się "numizmatyczne przyjaźnie", owocem czego, były dyskursy naukowe, które walnie przyczyniły się do rozwoju dziedziny. Książka Lyce Jankowski przybliża czytelnikowi właśnie taką wewnętrznie związaną grupę społeczną w skład, której wchodzili nie tylko wielcy uczeni, jak na przykład Chen Jieqi czy Wu Dacheng, ale także pomniejsi kolekcjonerzy, handlarze antyków, drukarze wydający katalogi, a nawet fałszerze. Myślę, że warto zapoznać się z powyższą pozycją, aby poznać realia życia naszych numizmatycznych odpowiedników z dawnych Chin.

Spis treści:

Wprowadzenie

Kim są kolekcjonerzy monet w Chinach?

Cześć pierwsza
Przeszkody i udogodnienia w badaniach nad monetami w dobie XIX wieku

1. Dostęp do monet: obejrzeć, kupić i poradzić się
Kolekcjonowanie monet: hobby uczonych
Zakup u sprzedawców antyków
Zwiedzanie kolekcji prywatnych

2. Dokumentowanie: biblioteka kolekcjonera
Katalog kolekcji
Literatura specjalistyczna
Estampaże

3. Odróżnianie prawdy od fałszu
Przemysł fałszerski na szkodę kolekcjonerów
Rozkwit estampażu numizmatycznego

Część druga
Kolekcjonerzy i numizmatycy: szczególna sieć towarzyska wśród wykształconych

1. Praktyka sieci towarzyskich w Chinach
Koła uczonych: tradycja chińska
Funkcjonowanie kół uczonych w dobie panowania dynastii Qing
Stowarzyszenia kolekcjonerów monet pod koniec XVIII wieku

2. Koła numizmatyczne w połowie XIX wieku
Li Zuoxian, Bao Kang i im współcześni
Osoby pośredniczące i osobistości centralne
Narodziny i śmierć zrzeszeń numizmatycznych

3. Społeczność spojona upodobaniem do monet
Sieć koleżeńska i rodzinna
Zasięg geograficzny społeczności
Porozumienie numizmatyczne zaczynem jedności?

Cześć trzecia
Społeczność numizmatyków i ich wspólny przedmiot badań - znaczenie praktyczne

1. Udostępnianie źródeł i rozpowszechnianie poglądów
Wymiana podarków i wypożyczanie dokumentów
Korespondencja naukowa i konferencje
Przekazywanie kolekcji i popularyzacja literatury

2. Przyjęcie wspólnego punktu widzenia
Poprawa błędów poprzedników i badaczy współczesnych
Identyfikacja fałszerstw
Przykład współpracy naukowej - Guquanhui

3. Zagadnienia o charakterze międzydziedzinowym
Monety nietypowe
Analiza epigraficzna inskrypcji monet
Odnowienie dyskursu numizmatycznego

Podsumowanie
Kolekcja - pasja osobista w kontekście rozpowszechniania wiedzy
Ilustracje
Bibliografia
Aneksy

Indeks



Spis treści w języku oryginalnym:

INTRODUCTION

QUI SONT LES COLLECTIONNEURS DE MONNAIES EN CHINE ?
PREMIÈRE PARTIE
OBSTACLES ET FACILITÉS MATÉRIELLESDANS L’ÉTUDE DES MONNAIES AU XIXe SIÈCLE

1. Accéder aux monnaies : voir, acheter et consulter
Collectionner les monnaies : un loisir lettré
L'achat chez les antiquaires
Les visites de collections privées

2. Se documenter : la bibliothèque du collectionneur
Les catalogues de collection
La littérature spécialisée
Les estampages

3. Distinguer le vrai du faux
L'industrie du faux pour collectionneurs
L'essor des estampeurs

DEUXIÈME PARTIE
COLLECTIONNEURS ET NUMISMATES :UN RÉSEAU PARTICULIER DE SOCIABILITÉ LETTRÉE
1. Pratiques des réseaux de sociabilité en Chine
Le cénacle lettré : une tradition chinoise
Fonctionnement des cénacles letrés sous les Qing
Les sociétés de collectionneurs de monnaies à la fin du XVIIIe siècle

2. Les cercles de numismates au milieu du XIXe siècle
Li Zuoxian, Bao Kang et leurs contemporains
Intermédiaires et figures centrales
Naissance et mort d'un réseau numismatique

3. Un réseau soudé par le goût pour les monnaies
Réseau amical et réseau familial
Délimitation géographique du réseau
Un pacte numismatique ferment d'unité?

TROISIÈME PARTIE
UTILITÉ PRATIQUE D’UNE SOCIABILITÉ NUMISMATIQUE ET SUJETS COMMUNS DE RECHERCHE

1. Partage des ressources et diffusion des idées
Échanges de présents et prêts de documents
Correspondances érudites et réunions savantes
Transmission des collections et diffusion des ouvrages

2. Adoption d'une démarche commune
Corriger les fautes des prédécesseurs et des contemporains
Identifier le faux
Un exemple de collaboration scientifique : le Guquanhui

3. Problématiques partagées
Les pièces non orthodoxes
Analyse épigraphique des inscriptions monétaires
Renouvellement du discours sur les monnaies

CONCLUSION
LA COLLECTION, UNE PASSION PERSONNELLE AU SERVICE DE LA DIFFUSION DES SAVOIRS
ILLUSTRATIONS
BIBLIOGRAPHIE
ANNEXES

INDEX

Китайские монетовидные амулеты. Надписи, сюжеты, символы - Сергей Николаевич Шевцов

Amulety keszowe są nieodłączną częścią numizmatyki Azji Wschodniej. Katalogi monet notują je od XI wieku zwykle umieszczając je w swoich końcowych sekcjach. Dla europejskiego pasjonata numizmatyki fakt ten może wydawać się dziwny, ale trzeba pamiętać, że Azja Wschodnia ma swoją własną tradycję w tej dziedzinie. Amulety keszowe powstawały wszędzie tam, gdzie w obiegu były monety keszowe (Chiny, Korea, Wietnam, Japonia, kraje Archipelagu Sundajskiego). Często przyjmowały one podobną postać do bilonu lub nawet były z niego wytwarzane i to właśnie spowodowało włączenie ich do spisu katalogów. Nieostra granica między amuletem keszowym, a monetą keszową jest tego przyczyną.

Obecnie środowisko numizmatyczne czeka na rezultat badań Davida Hartilla w tej dziedzinie, ale jak autor przyznaje, jeszcze dużo wody upłynie w Tamizie, nim jego publikacja ujrzy światło dzienne. Tymczasem z tematem chińskich amuletów zmierzył się Сергей Николаевич Шевцов w wieńczącej wiele lat badań pracy "Китайские монетовидные амулеты. Надписи, сюжеты, символы", czyli "Chińskie amulety monetopodobne. Inskrypcje, tematyka, symbole". Warto dodać, że autor jest jednym z bardziej aktywnych użytkowników forum Zeno.ru, ukrywa się tam pod nickiem XIE.

Praca przedstawia dzieje amuletów keszowych od czasów antycznych po czasy współczesne. Autor sklasyfikował ponad 1800 talizmanów opatrując każdy z nich danymi metrycznymi, datowaniem i opisem z tłem historycznym. Nie brak w publikacji również odniesień do chińskiej sztuki, wierzeń i tradycji ludowych. Przytłaczająca większość przedstawionych numizmatów jest zaprezentowana w kolorze, zaledwie 43 przykłady bardzo rzadkich amuletów ukazano w czerni i bieli. Zapraszam do zapoznania się ze spisem treści.

Spis treści:


Rozdział 1. Chińskie amulety monetopodobne i problematyka badań.
Rozdział 2. Amulety monetopodobne: geneza i ewolucja
Rozdział 3. Amulety monetopodobne: klasyfikacja i charakterystyka kategorii
Rozdział 4. Chińskie amulety monetopodobne wczoraj i dziś
Aneks:
Kolorowe zdjęcia amuletów monetopodobnych
Czarno-białe wyobrażenia amuletów monetopodobnych
Słownik
Inskrypcje na amuletach monetopodobnych (chińsko-rosyjskie)
Bibliografia i źródła
Chronologia

Tiền cổ Việt Nam không do triều đình đúc - Lục Đức Thuận, Võ Quốc Ky

Pierwszy raz na blogu będę prezentował pracę wietnamskich numizmatyków. Ze wszystkich języków Azji Wschodniej, wietnamski sprawiał mi najwięcej problemów, dlatego też nie recenzowałem nic z tamtejszego dorobku. Nadszedł jednak czas, aby i tę barierę pokonać i przybliżyć wietnamskie dokonania.

Monety Wietnamu od dawna są obiektem badań uczonych z Japonii, Chin, Francji, Rosji czy USA. Natomiast nie słychać nic ze strony rodzimych autorów. Rzeczywiście, prace z tego kraju nie należą do popularnych. Wpływ na to mają takie czynniki, jak: bariera językowa, większa popularność źródeł Zachodnich (szczególnie francuskich i amerykańskich) i tragiczna historia. Wszystko to, zdaje się, miało wpływa na izolację Wietnamu na tym polu. Sam Wietnam na brak zainteresowania wśród swoich obywateli rodzimą numizmatyką narzekać nie może. Kraj ten wydał pokolenia świetnych specjalistów, których dokonania stale rozwijają tę dziedzinę. Obserwując rynek numizmatyczny i wydawniczy Wietnamu jestem w stanie pokusić się o stwierdzenie, że obecnie numizmatyka wietnamska przeżywa swoje najlepsze chwile. Praca Lục Đức Thuận'a i Võ Quốc Ky wpisuje się w to zjawisko.

"Tiền cổ Việt Nam không do triều đình đúc", czyli "Nieoficjalne monety Wietnamu" jest pozycją aktualizującą wiedzę w dziedzinie wietnamskich monet wyprodukowanych przez  nieznanych emitentów. Wspominałem już kiedyś na blogu, że jeśli chodzi o Wietnam, to ze wszystkich państw stosujących monety keszowe, miał on najwięcej nieoficjalnych emisji. Z tego też powodu katalogi monet wietnamskich nie radzą sobie z kategoryzacją i datacją wielu monet. Praca Lục Đức Thuận'a i Võ Quốc Ky jest powiewem świeżości w tej kwestii, choć tematu nie wyczerpuje. Autorzy przyznają, że jest jeszcze wiele niedopowiedzeń i sporo do odkrycia.

Co jest jednak odkrywczego w pracy? Otóż poprawiono datację wielu monet. W badaniu użyto metod stosowanych w metalurgii w celu poznania dokładnego składu chemicznego stopów użytych w produkcji bilonu. Ponadto inskrypcje awersów i rewersów poddano analizie paleograficzno-epigraficznej oraz przeanalizowano japońskie siedemnastowieczne źródła poświęcone monetom Annamu. Oparto się również na źródłach archeologicznych, a w szczególności na analizach odkrytych skarbów wraz z pomagającym w datowaniu otaczającym je kontekstem. W wyniku przeprowadzonych badań, znany do tej pory układ kategoryzujący nieoficjalne monety uległ przetasowaniu. Część monet okazała się starsza nawet o kilkaset lat niż do tej pory sądzono, część odmłodniała.

Praca "Tiền cổ Việt Nam không do triều đình đúc" jest w tej chwili najbardziej zaawansowanym źródłem, jeśli chodzi o postęp w badaniach nad nieoficjalnymi emisjami. Niewielu autorów podejmuje się tej tematyki, wiele pozycji jest już zdezaktualizowanych. Cały czas środowisko numizmatyczne czeka na pracę dr Allana Barkera - autora genialnej "The Historical Cash Coins of Vietnam", kontynuującą pierwszy tom i dopełniającą go w kwestii nieoficjalnego bilonu. Przyznać należy, że źródeł jest mało, a to czyni wietnamski tytuł jeszcze cenniejszym.

Spis treści:

Rozdział 1. Zastosowanie metalurgii, mineralogii, metalografii i analizy składu stopów metali w badaniach nad dawnym bilonem Wietnamu.

Rozdział 2. Monety z cynku

Rozdział 3. Monety gorszych stopów

Rozdział 4. Monety z mosiądzu

Rozdział 5. Monety z brązu pochodzące z nieoficjalnych emisji

Rozdział 6. Krótkie artykuły na temat monet: deminutywnych, ołowianych, cynowych, żelaznych, bitych i z białego brązu.

Spis treści w języku oryginalnym:

Chương 1. Ứng dụng của Kim Thạch học, Khoáng vật học, Kim Tướng học và Phân tích Thành phần Hợp kim trong việc nghiên cứu TIỀN CỔ VIỆT NAM.

Chương 2. Tiền kẽm.

Chương 3. Tiền gián  (間錢).

Chương 4. Tiền đồng thau.

Chương 5. Tiền đồng không chính triều.

Chương 6. Những bài viết nhỏ về  Cái vi tiền, Tiền chì, Tiền thiếc, Tiền sắt, Tiền sềnh, và Tiền đồng bạch.

Glosario Numismático de Extremo Oriente - Santiago Blanco

Dziś zapraszam do recenzji zupełnie świeżej pracy mojego argentyńskiego kolegi Santiago Blanco. Mowa tu będzie o wydanym przed dwoma tygodniami "Glosario Numismático de Extremo Oriente", czyli po polsku "Słowniku Numizmatycznym Dalekiego Wschodu".

Słownik podzielony został na dwie części: pierwszą - ogólną i drugą - właściwą.  Pierwsza poświęcona została ogólnej charakterystyce numizmatyki Azji Wschodniej i historii pieniądza w Chinach, Korei, Wietnamie i Japonii. Drugą część stanowi słownik. Zawarto w nim 400 haseł oraz wiele zdjęć czarno-białych i kolorowych przedstawiających: monety, żetony, banknoty, drzewa keszowe, punce, sztabki, odkrycia archeologiczne, dotyczące monet reprodukcje obrazów z opisywanych epok, kaligrafie, błędy mennicze, płacidła, amulety keszowe i formy mennicze. Materiału jest naprawdę sporo. Warto zaopatrzyć się w tę pozycję ponieważ jest uniwersalna i w przystępnej formie objaśnia trudną terminologię związaną z systemami pieniężnymi krajów Azji Wschodniej.

Prezenty świąteczne z przymrużeniem oka

Święta tuż-tuż, a być może ktoś z Was nie ma jeszcze pomysłu na prezent. W myśl starej dobrej zasady - kup komuś to, co sam chciałbyś otrzymać, przedstawiam Wam garść inspiracji.

Jako że żyjemy w świecie technologii, a mało kto wyobraża sobie dziś wyjście z domu bez telefonu, użytecznym, a zarazem jakże gustownym, prezentem jest sprawienie sob... znaczy komuś etui lub obudowy na komórkę z jakże przyjemnym dla oka stosem keszówek.

W kategorii przydatnych gadżetów sprawdzi się także wyszukany pendrive z motywem kai yuan tong bao.

A może by tak upiększyć przestrzeń wokół siebie i pozwolić sobie na odrobinę szaleństwa w stylu... cóż... azjatyckiej knajpy? Elementem obowiązkowym wystroju każdej takiej jadłodajni jest amulet przyciągający szczęście - wielki, złoty, w widocznym miejscu. Któż z nas nie chciałby sobie postawić, dajmy na to, na kominku ogromnej keszówki, dzięki której spływać będą do domu pozytywne fluidy? Wątpię, by się znalazł ktoś taki!

Alternatywą może być również keszówkowe drzewko szczęścia, w stylu "chińskiego rokoko", które swoją energią powinno sprzyjać rozwojowi każdej kolekcji. 

Ewentualnie, w tym samym charakterze - ale to już zdecydowanie nad małżeńskim łożem - świetnie sprawi się keszówkowy poliptyk.

Można wystroić całą rodzinę. Znajdzie się coś dla niej, dla niego, a nawet dla najmłodszych (przyszłych) zbieraczy monet.

Dopełnieniem stroju, właściwie na każdą, nie tylko świąteczną okazję, może być absolutny hit modowy - cudowny, bajecznie złoty i, co najważniejsze, przedstawiający mnóstwo shun zhi tong bao, pas. Przyznam, że ja cały czas znacząco puszczam do żony oko, żeby domyśliła się, jaki prezent bym chciał w tym roku. Cóż... ona jednak z jakichś powodów nie reaguje.

Skoro o żonach mowa, to każdy wtajemniczony wie, że żony często lubią biżuterię, i to nie byle jaką, powinna się ona bowiem różnić od KAŻDEJ (absolutnie każdej) biżuterii noszonej przez inne kobiety. Jednym słowem musi być niebanalna. Cóż innego można podarować drogiej małżonce jak nie wspaniałą bransoletkę z czerwonego sznurka, w którą została wpleciona keszówka? Gdy jesteśmy miłośnikami DIY, możemy taką wykonać sami, poświęcając najcenniejszą monetę z kolekcji, by pokazać drugiej połówce pełnię swego uczucia. A jeśli nie bransoletka, to może kolczyki?

Niektóre żony wolą jednak praktyczne podarunki. Mojej na przykład spodobała się mała fioletowa portmonetka z silikonu.

Święta to także festiwal ozdób ogrodowych. Zamiast sztampowego Mikołaja, który wspina się po dachu, proponuję Wam taką oto instalację. Jestem pewien, że zadziwi ona niejednego przechodnia, a u sąsiada wzbudzi zazdrość, zwłaszcza gdy upiększymy ją świątecznymi lampkami LED.

Świąteczne rozprężenie powoli ogarnia wszystko dookoła. Nie ominęło także mojego bloga. Tym niepoważnym wpisem chciałem wnieść w Wasze życie trochę humoru. Wszystkim swoim Czytelnikom życzę wesołych, spokojnych, rodzinnych Świąt Bożego Narodzenia oraz szczęśliwego Nowego Roku!

Kai yuan tong bao na jedwabnym szlaku

W kwietniu 2013 roku Wydział Zabytków Kultury w mieście Kucha w prowincji Xinjiang w Chinach poinformował o odkryciu 3000 monet kai yuan tong bao z czasów dynastii Tang (618-907). W maju instytucja ta zaktualizowała dane, w których informowała już o 10000 tych monet. Skarb został wydatowany na czasy istnienia tak zwanych Czterech Garnizonów Anxi, a więc na okres silnych wpływów chińskich w Kotlinie Kaszgarskiej. 

Kucha w VII  wieku była jednym z najbogatszych królestw Kotliny i aż trudno sobie wyobrazić, że na takim pustkowiu (Kotlina Kaszgarska to w większości pustynia) powstał tak, żywy ośrodek rozwoju sztuki, myśli i handlu. Szlak jedwabny, wzdłuż którego leżało to królestwo przynosił wiele zysku zarówno materialnego i niematerialnego. Niestety sława i bogactwa tego miejsca ściągały na nie również niebezpieczeństwa. Na początku VII wieku Kucha straciła niepodległość i stała się wasalem tureckiego Kaganatu Zachodniego. Gdy w Chinach na tronie zasiadł pierwszy cesarz z dynastii Tang, król Kuchy chcąc się wyrwać spod tureckiej zależności złożył mu hołd lenny i zapłacił trybut. Od tej pory politykę tego pustynnego królestwa charakteryzować będzie lawirowanie między silniejszymi sąsiadami. Trzeba tu zaznaczyć, że zasobność tego państwa nie przekładała się na siłę militarną. Wszystkie monarchie Kotliny Kaszgarskiej były państwami o bardzo niewielkim zasięgu terytorialnym, skupionym tylko i wyłącznie wokół oaz. Ich populacje nie mogły się równać z sąsiednimi potęgami - Chinami dynastii Tang i Kaganatem Zachodnim.

Przez kolejne lata Kucha odnawiała przysięgę wasalnej wierności i płaciła daniny Chinom. W 644 roku władca Kuchy postanowił znów oddać państwo pod opiekę Kaganatu, co wywołało natychmiastową reakcję ze strony cesarza Taizonga. Jeszcze w tym samym roku w Kotlinie Kaszgarskiej pojawiła się chińska armia. Kucha upadła w roku 648 i do roku 790 (z przerwą na lata 670-692) była częścią Cesarstwa Chińskiego. Okres zależności Kuchy od Chin w historiografii często określa się mianem Czterech Garnizonów. Nazwa pochodzi od organizacji chińskich baz wojskowych w Kotlinie Kaszgarskiej, którą tworzyły twierdze Kucha, Karasahr, Khotan, i Kashgar (w okresie późniejszym garnizon w Karasahr zastąpił warownia Tokmak).
Co ciekawe, w tym okresie, Kucha rozwinęła się jeszcze bardziej. Jej sztuka promieniowała na Chiny. Największą karierę zrobiła jej muzyka. Kuchański styl grania modny na dworze chińskim, został jakiś czas potem przeszczepiony do koreańskiego królestwa Kogurio, a to z kolei przekazało go Japonii. W Kraju Kwitnącej Wiśni styl ten przetrwał do dziś w formie gagaku - stylu muzyki dworskiej.

Mapa Czterech Garnizonów i kampanii cesarza Taizonga w Kotlinie Kaszgarskiej. Źródło: Wikipedia

Moneta keszowa znana była w Kuchy na długo przed pojawieniem się wojsk Tangów w Kotlinie. Od III wieku królestwo to emitowało monety wu zhu z charakterystyczną dwujęzyczną inskrypcją, tj. chińską i nierozszyfrowaną lokalną, prawdopodobnie w języku tocharskim. Nie wiadomo, czy w okresie Czterech Garnizonów w regionie funkcjonowała mennica emitująca kai yuan tong bao. Zwolennicy hipotezy mówiącej o jej istnieniu powołują się na lokalne pojedyncze znaleziska monet, których wykonanie znacznie odbiega od standardowych kai yuan tong bao. Przeciwnicy sądzą jednak, że przykładów jest zbyt mało i odkrycia te traktują, jako zachodnie importy (Siedmiorzecze, Sogdiana). Faktem niezaprzeczalnym jest, że w okresie zależności politycznej od dynastii Tang lokalna gospodarka w dużej mierze opierała się na monecie importowanej, większość stanowił bilon Kraju Środka, ale nie brakowało również keszówek z państw Siedmiorzecza i Sogdiany.

Moneta wu zhu wyemitowana przez Królestwo Kucha. Źródło: Wikipedia

Z jakiego typu kai yuan tong bao składał się skarb z Kuchy? Niestety nie wiem, artykuł z portalu sina.com.cn jest zbyt lakoniczny. Na załączonym skąpym materiale zdjęciowym, a dokładniej na jednym zdjęciu widać bezsprzecznie chińską kai yuan tong bao.

Skarb z Kucha. Kwiecień 2013. Źródło: Sina.com.cn

Monety keszowe w polskim internecie

W dzisiejszym wpisie chciałem przedstawić kilka miejsc w naszej rodzimej sieci, gdzie można poczytać o keszówkach. Mój blog nie jest jedyną polską stroną poświęconą tej tematyce i bardzo się cieszę, że tak jest ponieważ nie jestem osamotniony w tym pięknym hobby. Zapraszam zatem do odwiedzania proponowanych przeze mnie zakątków.

Na początek proponuję odwiedzić na myvimu wirtualne muzeum 刘天使 - Liu Tianshi, naszego rodaka ukrywającego się pod takim właśnie chińskim nickiem. Zaprezentowana kolekcja jest największą w Polsce internetową bazą monet keszowych, która dzięki klasyfikacji eksponatów swobodnie może służyć za katalog. Autor wydzielił następujące działy:

Dział: I. Monety CHIN: zanim powstało cesarstwo
Dział: II. Monety CHIN: od dynastii QIN do 10 królestw
Dział: III. Monety CHIN: pod panowaniem dynastii SONG
Dział: IV. Monety CHIN: dynastie tatarskie do rebelii MING
Dział: V. Monety CHIN: dynastia QING i Republika Chińska
Dział: VI. Chiny współczesne, Japonia, Korea, Wietnam, Malaje i Azja Środkowa
Dział: VII. Banknoty CHIN
Dział: VIII. Banknoty innych państw dalekowschodnich
Dział: IX. CHIŃSKIE KUPONY REGLAMENTACYJNE - prowincje
Dział: X. CHIŃSKIE KUPONY REGLAMENTACYJNE - emisje krajowe, miasta wydzielone i SSE
Dział: XI. Gadżety kolekcjonera
Dział: XII. KOLEKCJE INNE

Pierwsze pięć działów dotyczy monet keszowych, szósty częściowo. Wirtualne muzeum obejmuje 5049 eksponatów z czego 2893 dotyczy mennictwa keszowego. Zbiór jest cały czas rozbudowywany. Od właściciela kolekcji wiem, że nie wszystko zostało skatalogowane,  w szczególności podkategoria obejmująca keszówki wietnamskie zostanie  znacznie rozwinięta.



Kolejnym źródłem, które polecam jest blog Dariusza Marzęty - blognumizmatyczny.pl. Autor interesuje się monetami Polski królewskiej, ale od czasu do czasu potrzebuje keszówkowej odskoczni, co owocuje bardzo ciekawymi artykułami na temat dawnego wschodnioazjatyckiego bilonu. Polecam wszystkie siedem wpisów, jakie do tej pory się ukazały:

Chińskie monety keszowe

Sang P’yong T’ong Bo i tajemnice mennictwa keszowego, czyli jak odlewano monety keszowe

„Od płacideł po Juany. Podróż przez 4 tysiące lat mennictwa chińskiego” – kilka obrazków z wystawy

An phap nguyen bao i Aleksander de Rhodes

Hong Wu

Ery panowania na chińskich monetach keszowych. Cesarze z dynastii Qing

Da Ding tong bao. Dlaczego monety keszowe miały kwadratowe otwory?

W czerwcu bieżącego roku nasza rodzima sieć wzbogaciła się o kolejny cenny blog -  nietylkomonety.pl Autor - Pan Maciej, interesuje się różnymi obszarami numizmatyki, ale coraz bardziej skupia się na numizmatyce keszowej, co ma odbicie w tematyce artykułów. Większość z nich dotyczy właśnie tej tematyki:

1/600 Piastra 1905 rok, Protektorat Tonkin

Kopie, falsyfikaty i inne precjoza…

Nianhao, Mandat Niebios i zawiły temat cesarskich imion

David Hartill „Cast Chinese Coins”

Kai Yuan Tong Bao jako dobry początek z chińską numizmatyką keszową



Do 2018 roku aktywny był blog Coins of the World, na którym autor prezentował między innymi monety keszowe. Każdy numizmat posiadał krótki i bardzo "osobliwy" opis.

Dwa tysiąclecia historii

Wietnamki

Nowy n(z)abytek

Gdyby monety mogły mówić



Na koniec polecam założony przez Dariusza Marzętę wątek "Monety keszowe" na forum Poszukiwanie Skarbów. Uzbierało się tam już sporo ciekawej treści i zdjęć. Miłego czytania!