Dziś kolejna krótka notka na temat ciekawego tytułu. Tym razem będzie to chińskojęzyczna pozycja 契丹钱树鉴赏与投资 (Qìdān Qián Shù Jiànshǎng Yǔ Tóuzī), czyli "Drzewa keszowe Kitanów - określenie wartości i możliwości inwestycyjnych" autorstwa 裴元博 (Péi Yuánbó) i 陈传江 (Chén Chuánjiāng). Tytuł zwrócił moją uwagę z dwóch powodów. Pierwszy tyczy się tematyki drzew keszowych, których do naszych czasów zachowało się mało, a które rozjaśniają nam współczesnym obraz sztuki menniczej dawnych Chin. Drugi, to mennictwo Kitanów, których wyroby należą do rzadkości. Z wielką dozą sceptycyzmu podszedłem do kwestii zawartej w podtytule opisywanej przeze mnie pracy, tzn. do kwestii związanych z wyceną i perspektywami inwestycyjnymi. No cóż, 契丹钱树鉴赏与投资 jest nie tylko pracą historyczną, ale pełni też rolę albumu i katalogu.
Praca 契丹钱树鉴赏与投资 ukazała się w ramach serii 契丹文明解读丛书 (Qìdān Wénmíng Jiědú Cóngshū), czyli w cyklu poświęconemu dorobkowi kulturowemu Kitanów - ludu, który w latach 907-1125 panował w północnych Chinach. Okres ten w historiografii chińskiej określa się mianem dynastii Liao. Zalicza się ją do tzw. dynastii obcych, ponieważ władcy jej wywodzili się z obcego etnicznie Chińczykom ałtajskiego ludu.
Publikacja podzielona jest na cztery części. Pierwsza dotyczy ogólnej i ekonomicznej historii Kitanów. Druga odnosi się do zagadnień związanych z mennictwem tego ludu. Trzecia część - właściwa, obejmuje klasyfikację zachowanych do naszych czasów drzew keszowych. Czwarta zawiera użyteczne informacje dodatkowe.
O wielkiej wartości tej pracy stanowi właśnie cześć skupiająca wszystkie znane autorom przykłady drzew keszowych. Przypomnę dla mniej wtajemniczonych w dziedzinie numizmatyki keszowej, że termin "drzewo keszowe" odnosi się do półproduktu menniczego, który powstawał po odlaniu w formach. Zwykle przybierał postać "drzewa" o jednym lub kilku pniach, od którego odchodziły "gałązki" z monetami. Więcej o produkcji monet keszowych napisałem tu: Rekonstrukcja produkcji japońskich monet wado kaichin
Drzewa keszowe są bardzo rzadkimi zabytkami. Natrafia się na nie zwykle przy okazji prac archeologicznych na terenach dawnych mennic. Bywają też takie, które od dawien dawna przechodzą z kolekcji do kolekcji numizmatycznej i tylko dzięki dawno rozwiniętej numizmatyce w Azji Wschodniej nie zaginęły w mrokach dziejów. Jeśli chodzi o dynastię Liao, to sytuacja jest jeszcze bardziej skomplikowana ponieważ możliwości wytwórcze mennic Kitanów były mizerne. Sądzi się, że roczne nakłady mennic Liao wynosiły nie więcej niż 500 tysięcy monet. To w porównaniu do możliwości menniczych południowego sąsiada - Północnej dynastii Song, rzeczywiście jest liczbą bardzo małą. Mimo tego, autorom w pracy udało się zaprezentować, pokaźną w mojej opinii, liczbę 266 drzew keszowych z różnych stopów. Klasyfikacja drzew obejmuje: 11 złotych, 27 srebrnych, 18 ołowianych, 8 cynowych i 202 z brązu. Zaskoczeniem dla mnie są produkty z drogich kruszców, jak i te wykonane ze stopów ołowiu i cyny. Brąz w przypadku mennictwa Kitanów jest czymś normalnym, o czym można przeczytać w wszystkich źródłach na ten temat. Niewykluczone zatem, że drzewa wykonane z innych stopów, niż te z miedzi, są tak naprawdę amuletami keszowymi. Jeśli jest inaczej, historia monetarna północnej części Chin będzie wymagała erraty.
Na zakończenie dodam jeszcze, że coraz bardziej popularna w Kraju Środka, numizmatyka spowodowała lawinę "cudownych" odkryć nieznanych do tej pory nauce numizmatów. Szczególnie narażone na to zjawisko są zabytki Kitanów, o czym sygnalizowałem 6 lat temu we wpisie: Nieznane monety Kitanów czy współczesne wynalazki? Radzę zachować wielką ostrożność przy zakupie jakiekolwiek kitańskiej monety.
Spis treści:
Zarys historii monet Kitanów
Kitańskie mennictwo - przegląd
System monetarny i polityka ekonomiczna Kitanów
Drzewa keszowe Kitanów - zarys
Etnogeneza Kitanów
Okres pre-kitański
Cesarstwo Kitanów
Okres post-kitański
Lokalne ośrodki władzy w dobie panowania Kitanów
Identyfikacja drzew keszowych Kitanów
Cechy szczególne mennictwa Kitanów
Cechy charakterystyczne monet Kitanów
Przegląd kitańskich złotych i srebrnych drzew keszowych
Określenie wartości drzew keszowych z różnych stopów
Drzewa keszowe ze złota
Drzewa keszowe ze srebra
Drzewa keszowe z brązu
Drzewa keszowe ze stopów cyny
Drzewa keszowe ze stopów ołowiu
Aneks: System miar i wag w dobie dynastii Liao
Jednostki długości
Jednostki objętości
Jednostki wagi
Jednostki monetarne
Jednostki wagi metali szlachetnych
Posłowie
Wybrana bibliografia
Wykaz powiązanych publikacji
Spis treści w języku oryginalnym:
契丹钱币简史
契丹金属铸币概述
契丹货币制度与经济政策
契丹族钱树概况
契丹族源探秘
前契丹时期
契丹帝国时期
后契丹时期
契丹帝国时期地方政权
契丹钱树的鉴定
契丹铸钱工艺特色
契丹钱币形制特征
契丹金、银钱树探秘
不同材质钱树价格参考
金质钱树
银质钱树
铜质钱树
锡质钱树
铅质钱树
附录:辽代度量衡制与公制换算
度制
量制
衡制
钱衡制
金衡制
后记
主要参考书目
参考资料