Na przełomie maja i czerwca bieżącego roku w ramach rodzinnej wyprawy miałem przyjemność odwiedzić Koreę. Oczywiście na tyle, ile okoliczności pozwalały starałem się odwiedzać ciekawe numizmatycznie miejsca. Zapraszam zatem do krótkiej relacji z wyprawy do Korei. Być może niektóre wskazówki okażą się pomocne dla wybierających się w tamte strony.
Sklepy numizmatyczne
Chyba jednym z lepszych sposobów poznawania specyfiki i klimatu życia numizmatycznego jest odwiedzanie sklepów. W nieplanowany sposób, wiedziony jakimś instynktem na stacji metra Hoehyeon (회현) przez przypadek wpadłem na istne numizmatyczne zagłębie. Rzeczywiście jest tam największe zagęszczenie sklepów tego typu w Seulu - w podziemnym markecie przy stacji Hoehyeon jest ich około dwudziestu. Klimat w kilku z nich przypomina polskie odpowiedniki sprzed dwudziestu lat, gdzie przy kawie i papierosie toczą się długie rozmowy na hobbystyczne tematy. Wokół sklepów co jakiś czas kręcą się zbieracze i szczerze przyznam są bardzo pomocni. Poproszeni o pomoc potrafią złapać za rękę i doprowadzić do odpowiedniego miejsca, co więcej, jeszcze zapowiedzieć klienta. Tak, takie coś tam przeżyłem. Właściciele sklepów również żyją w dobrej komitywie, bo gdy jeden czegoś nie ma, to również potrafi poprowadzić do sąsiada i wytłumaczyć w czym rzecz. Tu muszę zwrócić uwagę na pewną trudność. Żadna z osób napotkanych tam nie mówiła po angielsku. Porozumiewałem się tylko i wyłącznie po koreańsku. Sklepy w Hoehyeon mają charakter numizmatyczno-filatelistyczny. Jeśli chodzi o keszówki, to jest to oczywiście mekka dla zainteresowanych. W napotkanym asortymencie natrafiłem na koreańskie, japońskie i chińskie monety oraz amulety keszowe. Nie omieszkałem zagłębić się w klasery i popodziwiać numizmaty z dynastii Goryeo (918–1392), czy odmiany sang pyeong tong bo (常平通寶). W poszukiwaniach zakupowych skupiłem się bardziej na literaturze, choć z nią nie było łatwo. Chciałem upolować jakieś bardziej specjalizowane prace, ale nie udało się - niewykluczone, że źle szukałem. Jedyne co dostałem tam to "Korean Coins and Banknotes Catalogue 2024" - 400-stronicowy kolorowy katalog notujący całą historię koreańskiego pieniądza. Praca dwujęzyczna koreańsko-angielska, ale z przytłaczającą przewagą tego pierwszego języka (90% koreański,10% angielski). Połowa książki poświęcona została monetom keszowym i amuletom. W części opisującej sang pyong tong bo znajduje się wykaz niezliczonych odmian tej monety. Nie wszystkie odmiany rewersu zostały opatrzone zdjęciami, co w tym przypadku nie dziwi. Sang pyong tong bo jest chyba najliczniej reprezentowaną przez warianty oznaczeń menniczych keszówką. Przyznam, że korci mnie, aby skonfrontować tę pracę z "Cast Koreans Coins and Charms" Davida Hartilla i Wybranda Op den Velde właśnie pod względem odnotowanych odmian sang pyong tong bo. Jeśli zdecyduję się na taką analizę, to na pewno dam znać na blogu. Katalog zwrócił moją uwagę jeszcze pod kątem terminologicznym. We wstępie zawarto objaśnienia aparatu pojęciowego, którym posługują się numizmatycy koreańscy oraz wskazano na jakie rzeczy zwracać uwagę przy określaniu wariantów monet. W tym drugim przypadku rzecz tyczy się przede wszystkim meandrów kaligrafii chińskich znaków, które przypomnę, były używane przez Koreańczyków przez większość ich historii. To wszystko razem pozwala choć trochę wniknąć w skórę koreańskiego numizmatyka i spojrzeć na monety z jego perspektywy. Poniżej wklejam kilka fotek z Hoehyeon.
 |
| Korean Coins and Banknotes Catalogue 2024 |
Wracając do marketu Hoehyeon, warto go odwiedzić również dlatego, że nie napotkałem tam podróbek. Oczywiście nie odwiedziłem każdego ze sklepów, ale w tych co byłem nie zauważyłem nic podejrzanego. Dostać się do marketu jest bardzo prosto, tak jak wspomniałem market jest połączony ze stacją metra Hoehyeon na linii nr. 4. Jest to zaledwie jeden przystanek od dworca głównego w Seulu jadąc w kierunku Jinjeop. Od północy market graniczy z targiem Namdaemun, gdzie można spróbować koreańskich przysmaków, a na południe od niego bliski jest stok góry Namsan, z której rozciąga się piękny widok na Seul i otaczające miasto góry. Polecam pokręcić się po okolicy.
 |
| Widok z góry Namsan |
Pozostając w tematyce sklepów numizmatycznych, jest w Seulu jeszcze jedno miejsce, gdzie jest ich sporo, co prawda tym razem już luźniej rozrzuconych od siebie, ale nadal w jednym obrębie, bo w artystycznej dzielnicy Insa-dong położonej w północno-wschodniej części centrum Seulu. Miejsce to jest pełne galerii, pracowni malarskich, rzeźbiarskich, kaligrafii oraz antykwariatów. W tych ostatnich często można dostać monety i to w klimacie dawnej Azji, bo nierzadko składowane w sznurach. Jednakże trzeba się mieć tu na baczności. W wielu antykwariatach przypominających małe "złomowiska" pośród sztucznie postarzanych figurek Buddy, dzwonów z brązu i innym wyrobów metalowych są całe stosy podrobionych keszówek. Bywa i tak, że w sklepie, w którym oferuje się oryginały są również kopie. Niektóre z takich sklepów uczciwie informują, w której części stoiska są oryginały. Wówczas może to być kartka z napisem 진짜 돈 입니다, czyli "prawdziwe pieniądze". Miejsca te słyną też z amuletów keszowych. Jest ich całe zatrzęsienie i dla kogoś, kto je zbiera jest to idealne miejsce. Trzeba pamiętać, że amulety keszowe to jedyna nadal żywa gałąź numizmatyki keszowej. Z racji pełnionych przez nie funkcji ich produkcja nie ustała. Poniżej kilka fotek z Insa-dong
Polecam Insa-dong, bo ma niezwykły klimat. W tej dzielnicy napotkać można nowoczesne budynki obok wiekowych hanoków (tradycyjnych domów koreańskich), galerie sprzedające zabytkowe kaligrafie obok pracowni artystów specjalizujących się w sztuce nowoczesnej, a w to wszystko wmieszane są knajpki z mandu (koreańskimi pierogami) i innymi specjałami koreańskiej kuchni. W okolice Insa-dong można dotrzeć, aż trzema liniami metra: 1, 3, 5. Sama dzielnica położona jest w zacnym sąsiedztwie. Na północny zachód od niej znajduje się pałac Gyeongbok - rezydencja królów z dynastii Joseon (1392-1910), na północ dzielnica hanoków Bukchon, na północny-wschód pałace Changdeok i Changgyeong z rozległymi ogrodami, na wschód czternastowieczny konfucjański kompleks świątynny Jongmyo, a na południe strumień Cheonggyecheon, gdzie po całym dniu spacerowania można zamoczyć nogi. Malownicze miejsce, polecam.
.jpg) |
| Pałac Gyeongbok |
.jpg) |
| Pałac Gyeongbok |
 |
| Pałac Gyeongbok |
 |
| Pałac Changdeok |
 |
Pałac Changdeok
|
 |
| Dzielnica Bukchon |
 |
Dzielnica Bukchon
|
 |
Dzielnica Bukchon
|
 |
| Strumień Cheonggyecheon |
 |
Strumień Cheonggyecheon
|
Muzeum Pieniądza w Daejeon
Długo przed wyprawą do Korei marzyłem, żeby odwiedzić to miejsce. Znałem je z internetu i zawsze moją uwagę zwracała rekonstrukcja mennicy z czasów dynastii Joseon. Tego punktu w planie wycieczki zabraknąć nie mogło. Muzeum jest położone w mieście Daejeon 160 kilometrów na południe od Seulu. Znajduje się na terenie Mennicy Koreańskiej i Wytwórni Papierów Wartościowych (KOMSCO). Budynku muzeum nie da się nie zauważyć. Na jego fasadzie umieszczono płaskorzeźby monet keszowych: sang pyong tong bo, dong gug tong bo (東國通寶), hae dong tong bo (海東通寶) i jo seon tong bo (朝鮮通寶). Placówka podzielona jest na cztery działy: galerię monet, galerię banknotów, wystawę poświęconą podrabianiu i zabezpieczeniu anty-fałszerskim pieniądza oraz specjalną ekspozycję, gdzie znajdują się medale, ordery i karty płatnicze. Eksponatów z całego świata jest bardzo dużo. Nie brak polskich akcentów reprezentowanych przez monety i banknoty obiegowe z PRL i kilka banknotów okolicznościowych z niedawnych lat. Keszówki są oczywiście w galerii monet. Ekspozycja przygotowana jest w porządku chronologicznym. Nie licząc wstępnie zaprezentowanego handlu wymiennego zbożem i korzeniami żeń-szenia oraz prezentacji garstki muszelek kauri historia monety zaczyna się, co mnie bardzo zdziwiło, od chińskich monet ryb z brązu - obiektów generalnie rzadko uznawanych za numizmaty. Co ciekawe nie ma żadnej wzmianki o innych kontrowersyjnych monetach, tj. cykadach, mostkach, halabardach czy dzwonkach. Wystawa płynnie przechodzi do monet szpadli i noży, a następnie już do "klasycznych" okrągłych monet keszowych, gdzie z początku prezentowane są artefakty chińskie np. ban liang (半兩), wu zhu (五銖), czy monety dynastii Song. W dziale monet starożytnych w ramach porównania do Azji Wschodniej pojawiają się monety Rzymu i Grecji. W miarę postępu chronologicznego wystawy przewagę zyskują numizmaty koreańskie. Zobaczyć można wszystkie główne monety wyemitowane przez dynastie Goryeo i Joseon wraz z ciekawostkami w postaci: arcyrzadkiej monety-grota, niedokończonych produktów menniczych w postaci drzew keszowych, czy oryginalnych z epoki utensyliów do odmierzania i przechowywania monet. Wystawę uzupełniają ekspozycje monet bitych, monet sztabek, amuletów keszowych, skarbu chińskich monet wyłowionego z wraku z Sinan oraz wspomniana wcześniej rekonstrukcja mennicy z czasów dynastii Joseon, która prezentuje poszczególne etapy produkcji monet keszowych.
Na zakończenie relacji z muzeum kilka porad, jak się tam dostać ponieważ placówka jest położona na uboczu. Do Daejeonu z Seulu najlepiej przejechać się superszybkim pociągiem KTX, który trasę 160 km pokonuje w 50 minut. Jest to ważne szczególnie, gdy podróżuje się z dziećmi, bo wyprawa nie zdąży ich zmęczyć. Stacja główna w Daejon połączona jest z jedyną w tym mieście linią metra. Należ zatem zejść do niej i wsiąść w pociąg zmierzający w kierunku Banseog. Na ósmej stacji od dworca głównego, tj. na Jeongbucheongsa (정부청사, opisanej też po angielsku jako Government Complex) należy wysiąść, skierować się do wyjścia numer 3 i iść prosto drogą, aż do skrzyżowania. Na skrzyżowaniu należy skręcić w prawo i będzie tam przystanek autobusowy, z którego odjeżdża autobus nr 604. Nim należy dostać się na przystanek Wonjalyeog-anjeongisul-won (원자력안전기술원, opisany po angielsku jako Korea Institute of Nuclear Safety), jest to siódmy postój autobusu od miejsca startowego. Z przystanku do muzeum jest już bardzo blisko. Wystarczy z niego skierować się na północ, aby przekroczyć most, a następnie skręcić na wschód (w prawo) i iść wzdłuż strumienia. Budynków mennicy koreańskiej nie da się przeoczyć. Za wstęp do muzeum się nie płaci. Jeśli ktoś chciałby się tam wybrać z dziećmi, to nie będą się tam nudzić, bo jest ono zaprojektowane też i pod nie. Miałem nadzieję zaopatrzyć się tu w jakieś publikacje, bo po Hoehyeon czułem niedosyt, ale niestety nic nie było. Dostałem tylko ulotkę, której zdjęcia wklejam powyżej. Dodam jeszcze dla tych, co podróżują z dziećmi tak jak my, że po drugiej stronie strumienia znajduje się wielki kompleks w funkcji identyczny do naszego Centrum Nauki Kopernik, tyle, że większy i za darmo. Nasza trójka latorośli się tam nie nudziła, spędziliśmy tam resztę dnia.
 |
| Pociąg KTX |
Antykwariaty książkowe
Kręcąc się po Seulu można napotkać wiele małych "dziupli" z używanymi książkami. Kilkakrotnie na takie natrafiałem tu i tam, ale obsługa widząc obcokrajowca za bardzo nie była skora do rozmowy mimo, że pytałem ich po koreańsku. Generalnie po tych wszystkich bezowocnych wizytach w sklepach numizmatycznych, muzeach i antykwariatach przekonany byłem, że nic więcej już z literatury nie upoluję. Okazałem się człowiekiem małej wiary...
W przedostatni dzień pobytu w Korei wybraliśmy się z dziećmi nad strumień Cheonggyecheon, żeby pobrodzić w zimnej wodzie. Tego dnia było bardzo gorąco. Udaliśmy do jego źródła w samym centrum miasta i poszliśmy z biegiem nurtu, aż do Dongdaemun - Wschodniej Wielkiej Bramy - pozostałości dawnych fortyfikacji okalających Hanseong, czyli średniowieczny Seul. Wychodząc na równoległą do strumienia ulicę Cheonggyecheon-ro żona zauważyła sklepiki ze stosami używanych książek. Wtrącę tu, że ona przez cały wyjazd polowała na koreańskie książki o dzikich roślinach jadalnych i odbywało się to z identycznym rezultatem jaki miałem ja. Tutaj jednak jej oczy wypatrzyły jakieś interesujące ją publikacje, a właściciel zapytany o kolejne, zaczął żonglować książkami. Szybko się porządnie obkupiła. Pomyślałem sobie: o! jest dobra passa, to ja też spróbuję. I bingo, po kilku minutach buszowania w stosie książek sprzedawca przyniósł kilka numizmatycznych publikacji. Wybrałem dwie przekrojowe prace: 한국의 화폐, czyli "Pieniądz Korei" i 한국화폐의변천, czyli "Rozwój pieniądza Korei", oraz coś czego tam się nie spodziewałem, amerykańskiego białego kruka "Cast Coinage of Korea" Edgara Mandela. Sprzedawca miał jeszcze katalogi seulskich domów aukcyjnych, ładnie wydanych na kredowym papierze, ale ze względu na wagę i gabaryty nie zdecydowałem się. Musiałbym wyrzucić dużą część bagażu, żeby z tym przylecieć do Polski.
 |
| Typowy antykwariat koreański. Ten akurat z okolic Hoehyeon. |
I tradycyjnie polecę i tę okolicę. Brama Dongdaemun jest pięknym przykładem koreańskiej architektury obronnej. Zachowała się z barbakanem. W pobliżu jest dużo małych sklepów i gastronomii. Na północ od niej znajduje się góra Naksan, na którą można wejść szlakiem wzdłuż murów obronnych, na południe natomiast perełka współczesnej architektury koreańskiej - futurystyczna Dongdaemun Design Plaza. A na zachód przy drodze wzdłuż strumienia, antykwariaty książkowe, do których polecam zajrzeć, bo te katalogi pewnie jeszcze tam są :)
 |
| Dongdaemun Design Plaza |
Na zakończenie
Keszówki spotkałem jeszcze w Muzeum Folkloru Korei w Seulu. Były obecne na wystawie poświęconej dawnym środkom płatniczym, jak i na ekspozycji związanej z wróżbami ludowymi. Co ciekawe był tam przedstawiony obyczaj związany z pierwszymi urodzinami dziecka. Wówczas rodzice przygotowywali kilka przedmiotów dziecku do wyboru i obserwowali, który z nich chwyci w ręce jako pierwszy. Taki przedmiot miał wskazać, jaka będzie dalsza droga życiowa małego solenizanta. Brzmi znajomo? No właśnie, sam mam plik zdjęć, gdzie mój ojciec uwiecznił moje wybory. Widać, pewne obyczaje są uniwersalne.
 |
| Zestaw do wróżb urodzinowych. |
W sumie to wszystko, jeśli chodzi o numizmatyczne doświadczenia w Korei. Cieszyć się będę, jeśli moje wskazówki i informacje kogoś zaciekawią lub komuś pomogą. Wszystkim moim Czytelnikom polecam Kraj Spokojnego Poranka. Korea jest krajem przyjaznym turystom, świetnie skomunikowanym, o bardzo tanim transporcie publicznym i wielu miejscach do zwiedzania. Podczas naszego pobytu udało nam się z grubsza zwiedzić Seul, pochodzić po górach, odwiedzić twierdzę Hwaseong w Suwonie i zobaczyć Daejeon. W głowie mam multum miejsc, które jeszcze chciałbym tam odwiedzić, ale chyba musiałbym na stałe zamieszkać w Korei, żeby to wszystko zobaczyć. Wszystkim zainteresowanym Azją Wschodnią i tamtejszą numizmatyką na pewno będzie się tam podobało. Pozdrawiam!
 |
| Seul |
.jpg) |
| Król Sejong Wielki - patron szkoły, w której kiedyś miałem przyjemność uczyć się języka koreańskiego. |
 |
| Namdaemun - Południowa Wielka Brama. Skarb Narodowy Korei numer 1. |
 |
| Górski fragment fortyfikacji twierdzy Hwaseong w mieście Suwon. |
.jpg) |
| Gwanghwamun - brama pałacu Gyeongbok |
 |
| Kopie sang pyong tong bo dla turystów. Te akurat oferowane są w sklepie z pamiątkami w dzielnicy Bukchon. |
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
