Yuan feng tong bao z błędem menniczym na MONETY KESZOWE

Błędy mennicze nie są domeną wyłącznie monet bitych. W procesie produkcji monet keszowych też często zdarzały się usterki. Dziś chciałbym przedstawić monety z czasów Północnej dynastii Song, przy produkcji których zdarzyło się obsunięcie formy odlewniczej. Chciałbym także, aby ten post rozpoczął serię artykułów na temat przeróżnych defektów powstałych podczas wytwarzania keszowego bilonu. Zatem przechodząc do meritum przedstawiam monety yuan feng tong bao i upiększające je skazy.

Yuan feng tong bao produkowane były w latach 1078-1085 za panowania cesarza Shenzonga. W owym czasie już na dobre rozpowszechniona była technologia odlewu za pomocą form piaskowych. Sposób ten pozwalał na tworzenie matryc z bardzo dokładnymi detalami (lepiej się one sprawdzały niż wcześniejsze kamienne i gliniane formy). Nie dziwi zatem fakt, że w momencie wprowadzenia tej technologii awersy monet zaczęto upiększać kaligrafiami o bardzo wysokich walorach artystycznych.

Przypomnę zatem pokrótce, jak wyglądał proces odlewania monety. W piasku wymieszanym z organicznym lepiszczem, który znajdował się w dwóch drewnianych skrzyniach odbijano wizerunki monet za pomocą patryc, tzw. monet matek. Lekko wciskano je w piasek jednej ze skrzyń. Potem skrzynie ze sobą łączono w taki sposób, aby moneta matka odbiła się także w piachu drugiej skrzyni. Następnie skrzynie rozkładano i usuwano monety matki, a potem za pomocą patyka obijano w piasku kanał główny i boczne, którymi miał wpłynąć płynny metal do odbitych uprzednio wizerunków monet. Gdy to wszystko było gotowe, znów składano ze sobą skrzynie i wlewano do kanału głównego ciekły metal. Jeśli skrzynie były słabo zabezpieczone mogły się obsunąć. Różnice odległości odbitych w formach wizerunków awersu i rewersu powstałe w wyniku takiej usterki skutkowały tym, iż moneta posiadała widoczne przesunięcie rysunku jednej z jej stron. Usterka ta mogła powstać również przy niedbale dopasowanych formach. Monety z widocznymi przesunięciami rewersów należą do popularnych. Przesunięcia form, w wyniku których uszkodzony został awers są znacznie rzadsze. Takie monety na rynku zyskują wyższe ceny, niż pozbawione błędów odpowiedniczki.

Moneta yuan feng tong bao z błędem menniczym na rewersie. Bardzo wyraźne mocne przesunięcie rysunku rewersu. Zdjęcie ze zbiorów własnych.

Moneta yuan feng tong bao z błędem menniczym na rewersie. Widoczne lekkie przesunięcie rysunku rewersu. Zdjęcie ze zbiorów własnych.

Wśród monet, które posiadają ten typ błędu można wyróżnić dwie grupy. Do pierwszej zaliczają się te, które posiadają widoczne przesunięcie rysunku bez korekcji. Przykłady takich monet posiadają przesunięty otok zewnętrzny w głąb pola monety. Poza jego zewnętrzną krawędzią występuje płaska powierzchnia. Druga grupa to monety ze zdublowanymi detalami wizerunku (ślad po korekcji), gdzie jeden jest przesunięty, a drugi jest w odpowiednim miejscu. Tego typu destrukty powstawały, gdy mincerze próbowali złożyć obsunięte formy ponownie (z płynnym metalem w środku).

Nie mam niestety w kolekcji monety ze zdublowanymi detalami (ze śladami korekcji). Powyżej przedstawione yuan feng tong bao zaliczają się do pierwszej grupy destruktów. Postanowiłem zatem stworzyć grafiki, które pozwolą zobrazować spotykane wersje błędów menniczych spowodowanych obsunięciem lub niepoprawnym dopasowaniem form. Szarym kolorem zaznaczyłem błędnie odlane detale, czarnym (tylko w przypadku drugiej grupy) efekt ponownego dopasowania form.